Inge Elzinga - de Rouwe, afgestudeerd MA Theologie/gemeentepredikant aan de PTHU Groningen, schreef haar masterscriptie over onderling pastoraat in de Gemeente Groei Groep. Welke rol is er weggelegd voor onderling pastoraat in de Gemeente Groei Groep en hoe kan dit onderling pastoraat van aanvulling zijn op het klassieke pastoraat in de gemeente?
Interview Inge Elzinga - de Rouwe over de masterscriptie 'Delen om te kunnen geven':
Waarover gaat je onderzoek?
'Voor mijn masterscriptie aan de PTHU heb ik me verdiept in onderling pastoraat in Gemeente Groei Groepen (GGG). Ik heb zelf een aantal jaren ervaring met GGG in onze gemeente in Ten Boer en het viel me op dat er veel spontane onderlinge zorg ontstaat uit de groepen. Zo hadden de leden van een groep een bezoekschema opgesteld voor een ernstig ziek groepslid. In een andere groep ontving een moeder veel steun bij de zorg voor haar zoon. Maar ik maakte ook mee dat iemand met een zware psychiatrische aandoening niet meer kon functioneren in de groep.
Ik vroeg me af wat de mogelijkheden en grenzen van GGG op het gebied van onderling pastoraat, en of dit misschien een aanvulling kan zijn op het klassieke pastoraat binnen de gemeente? Met onderling pastoraat bedoel ik alle vormen van onderlinge zorg en steun die plaatsvinden en voortkomen uit de bijeenkomsten van GGG. Met klassiek pastoraat bedoel ik de pastorale zorg die de dominee, de ouderlingen en de wijkwerkers kunnen bieden.'
Wat zijn je belangrijkste bevindingen?
'Mijn belangrijkste bevindingen zijn dat er veel vormen van onderlinge zorg voortkomen uit de GGG, ook al zullen mensen dat niet zo snel kunnen benoemen. Deze vormen variëren van een praatje bij de slager over de vraag hoe het met je gaat, tot gebed voor iemand tijdens een bijeenkomst of zelfs hulp en zorg aan mensen die dat tijdelijk nodig hebben.
Deze zorg voor elkaar groeit naarmate mensen meer met elkaar durven delen. Daarom is het belangrijk om ‘faith-sharing’, het delen van je geloof aan de hand van de Bijbel en gebed, te blijven stimuleren. Dat zit eigenlijk al heel mooi verweven in de methodiek van de GGG. Als mensen verhalen uit de Bijbel verbinden met hun eigen levensverhalen en niet alleen kennis maar ook geloofservaringen met elkaar delen groeit het onderlinge vertrouwen en komt de zorg voor elkaar eigenlijk vanzelf op gang. Daarbij blijkt uit mijn onderzoek dat gebed met en voor elkaar een diepe emotionele laag bij mensen raakt waarbij ze vaak een ervaring van Gods aanwezigheid voelen.
Tegelijkertijd zijn het delen van geloofservaringen en het bidden met en voor elkaar knelpunten in veel GGG. Dit heeft veel te maken met de mate waarin mensen kwetsbaar durven te zijn. Veel deelnemers vinden hardop met elkaar bidden best lastig. Toch is het goed om hier aandacht aan te blijven besteden en regelmatig in te oefenen. Want als mensen over de schroom heen zijn ervaren ze de kracht van het gebed, wanneer ze voor een ander bidden, maar ook voor zichzelf.'
Wat is het belang van de kleine groep volgens het onderzoek?
'Niet alleen uit mijn onderzoek maar ook uit veel andere onderzoeken blijkt dat de kleine groep in onze tijd alleen maar belangrijker wordt. Mensen hebben wel behoefte aan relaties en verbondenheid maar willen ook zelf de vrijheid hebben in het vormgeven van die relaties. Die relaties bestaan vaak uit netwerken zoals vriendengroepen, collega’s of families. Traditie en kerk zijn daarin niet meer vanzelfsprekend. Een aantal deelnemers aan GGG komen oorspronkelijk niet of nauwelijks in de kerk maar ervaren en delen hun geloof in de GGG. De GGG past binnen de netwerkcultuur en heeft een aantal mechanismes waardoor mensen het gevoel hebben dat ze zinvol betrokken worden bij de gemeenschap waarin ze leven. In de groep ga je als individu een verbinding aan met anderen en wordt je wederzijds betrokken op elkaar. Deze relaties leiden tot vriendschap, bevestiging en steun.'
Welke toekomst heeft de kleine groep?
'Uit het bovenstaande blijkt dat kleine groepen erg belangrijk zijn voor de toekomst. Uit mijn onderzoek blijkt echter ook dat de traditionele kerk en de kleine groepen bij elkaar horen en elkaar versterken. Veel mensen gaan wel regelmatig naar de groep maar niet meer regelmatig naar de kerk. Toch vinden ze het belangrijk om bij een groter geheel te horen. Uit het onderzoek blijkt dat mensen daardoor weer meer betrokken raken bij de kerk. Mensen maken elkaar enthousiast voor andere activiteiten en durven, gesteund door de groep, gemakkelijker de drempel van de kerk over.
De kerk heeft ook veel steun aan de groepen. Als een gemeente meerdere GGG heeft is dit een waardevol netwerk waar do-events uit voorkomen en waarop de gemeente een beroep kan doen, vaak op het gebied van praktische hulp. Zo deed ik onderzoek in een grotere gemeente waarbij de leden van verschillende GGG bereid waren om de diaconie te helpen met het opknappen en inrichten van het huis van een asielzoeker. Als groep steek je gemakkelijker de handen uit de mouwen.'
Welke tips heb je voor Gemeente Groei Groep leiders?
'De belangrijkste tip voor een Gemeente Groei Groep- leider is: Je bent belangrijk. Niet omdat je een grote Bijbelkennis hebt en de mensen precies kunt vertellen hoe het zit maar omdat je een levend voorbeeld voor de deelnemers bent. Een belangrijke factor voor een succesvolle groep is dat je vriendschappelijke relaties en onderlinge zorg weet te stimuleren. Hoe meer je mensen uitnodigt om (geloofs-) ervaringen te delen, zowel goede als slechte, hoe meer er op gang komt. En je nodigt mensen het beste uit door het zelf te laten zien. Daarbij is het belangrijk om open vragen te stellen en veiligheid en geheimhouding regelmatig te benoemen. In elk gespreksboekje worden deze punten in een aparte bijlage toegelicht, dat vind ik heel zorgvuldig.
Verder is het ook belangrijk om je eigen rol niet groter te maken dan nodig is. Zorg dat je regelmatig overleg hebt en ervaringen deelt met andere leiders. Verwijs mensen die teveel zorg of aandacht vragen in overleg door naar een predikant. De GGG is in de eerste plaats een plek waarin je geloof met elkaar deelt. Door het geloofsgesprek ontstaat er zorg en steun maar de GGG is geen therapiegroep. Dat mag je ook gerust duidelijk maken en bewaken.'